یکی از اسنادی که در پروسه تجارت و صادرات، رد و بدل می شود، سیاهه تجاری است. در پاسخ به این سوال که سیاهه تجاری یعنی چه، باید گفت، همان فاکتور تجاری است که توسط فروشنده به نام خریدار و در مقابل ارایه کالا صادر می شود. جهت آشنایی بیشتر با سیاهه تجاری و تفاوت آن پروفرما یا پیش فاکتور، ادامه این مطلب از بازرگانی تلاش و توسعه را از دست ندهید.
سیاهه تجاری که در اصطلاحات گمرکی، تحت عناوین سیاهه خرید، سیاهه فاکتور، اینویس (COMMERCIAL INVOICE) نیز از آن یاد می شود، سندی است که فروشنده یا صادرکننده به نام خریدار یا واردکننده صادر می کند. در این سند، اطلاعات مربوط به کالا یا کالاهای فروخته شده، قید می گردد.
گاهی اوقات سیاهه تجاری به نام نمایندگی بازرگانی خریدار صادر می گردد. معمولاً فروشندگان، فرم های ویژه خود را برای تهیه سیاهه خرید در نظر می گیرند؛ اما ماهیت و اطلاعات مندرج در همه فاکتورهای تجاری، تا حد زیادی مشابه یکدیگر است.
نمونه سیاهه تجاری در زیر آمده است:
سیاهه تجاری به نوبه خود انواع مختلفی دارد، اما به طور کلی اطلاعات زیر در آن درج می شوند:
- تاریخ خرید
- شماره سفارش خریدار (شماره پیش فاکتور)
- نام و آدرس خریدار و فروشنده
- ویژگی‌های کامل کالاها
- شماره و سایر علایم دقیق بسته ها
- وزن خالص و ناخالص بسته ها
- تعداد بسته یا محموله
- قیمت واحد و قیمت نهایی کالا
- شرایط پرداخت هزینه کالا
- نام کشتی (در صورت نیاز)
- کشور مبدأ و مقصد
- نام بنادر بارگیری و تخلیه یا محل تحویل کالا
- هزینه حمل و نقل و هزینه بیمه (در صورت امکان)
- قیمت درج شده در سیاهه تجاری بایستی مطابق با مبانی تعیین شده در قرارداد فروش باشد. این مبنا می تواند شامل تحویل کالا روی کشتی (FOB)، تحویل کالا در کنار کشتی (FAS)، تحویل کالا روی کشتی با پرداخت کرایه و بیمه (CIF) و یا سایر مبانی متداول در قراردادهای فروش بین المللی باشد.
- در خصوص ترتیبات پرداخت قیمت بر اساس اعتبار اسنادی، و با استناد به مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی، لازم به ذکر است که سیاهه تجاری باید به نام متقاضی اعتبار تنظیم شده و مشخصات کالای درج شده در آن با مشخصات کالای مندرج در اعتبار اسنادی به طور دقیق مطابقت داشته باشد. علاوه بر این، مبلغ قید شده در سیاهه نباید از رقم اعتبار گشایش یافته به نفع فروشنده تجاوز کند. در صورت عدم تطابق موارد مذکور، بانک از قبول سیاهه خودداری خواهد کرد.
- در برخی از سیاهه های تجاری (INVOICE)، فروشنده با سوگند یا گواهی، صحت و درستی قیمت درج شده در آن را تأیید می کند.
- در برخی موارد، گمرک کشور واردکننده برای ترخیص کالا، نیاز به گواهی و امضای سیاهه تجاری توسط اتاق بازرگانی کشور صادرکننده دارد. همچنین ممکن است تایید صحت امضا توسط کنسولگری کشور واردکننده نیز لازم باشد. سیاهه تجاری علاوه بر اهمیت برای خریدار و بانک، برای گمرک کشور واردکننده نیز حایز اهمیت است و حقوق و عوارض گمرکی بر اساس اطلاعات آن، از جمله قیمت کالا، محاسبه و وصول می‌شود.
انواع سیاهه تجاری از نظر اطلاعات درج شده، تفاوت های اندکی با یکدیگر دارند و بسته به شرایط، گاهی اوقات جزییات بیشتری درباره کالا یا مسایل مربوط به حمل و نقل درج می گردد؛ به عنوان مثال در برخی موارد کد تعرفه گمرکی و شرح کالا نیز در فاکتور تجاری به چشم می خورند.
از نظر قوانین بین المللی تجارت، انواع سیاه تجاری به دسته های زیر تقسیم می شوند:
سیاهه تجاری گواهی شده، توسط یک مرجع یا اتاق بازرگانی تأیید می شود. این فاکتور، اطلاعات معتبر و دقیقی از کالا در بر دارد؛ مواردی مانند مشخصات کالا، قیمت‌ها و شرایط معامله در آن به چشم می‌خورند. این نوع سیاهه تجاری کاربرد زیادی در معاملات بین المللی دارد.
این سیاهه، توسط مقامالات دولتی یا مراجع متخصص، تأیید می گردد. سیاهه تأیید شده، یک سند ضروری برای معاملاتی است که نیاز به تأییدات قانونی دارند. هدف از تأیید فاکتور توسط مقامات، اطمینان از قانونی بودن معامله و صحیح بودن اطلاعات مندرج در فاکتور است.
مقامات کنسولی کشور مبدأ یا مقصد، این نوع فاکتور تجاری را صادر می کنند. سیاهه کنسولی، عموماً برای کالاهایی است که به مقصدی خاص ارسال می گردند و به تأیید مقامات کشور مقصد نیاز دارند.
به احتمال زیاد در کنار تعریف سیاهه تجاری، نام پروفرما نیز به گوشتان خورده است و شاید خیال کرده باشید که این دو یکی هستند. در حالی که برخلاف سیاهه که در هنگام فروش و ارایه کالا صادر می شود، پروفرما در واقع، پیش فاکتور فروش است. مهم ترین تفاوت‌های دو مفهوم فوق عبارتند از:
- پروفرما پیش از انجام معامله صادر می گردد و سیاهه تجاری بعد از آن.
- رعایت شرایط درج شده در پروفرما برای فروشنده ضروری است.
- عموماً ترتیب پرداخت های فروشنده، بر اساس پروفرما می‌باشد.
- در پروفرما، علاوه بر جزییات کالا، قیمت‌ها و شرایط معامله نیز درج می گردند و فروشنده ملزم است به تعهدات خود پایبند باشد؛ اما فاکتور تجاری، در اصل یک سند حسابداری است و صدور آن به معنای عقد قرارداد نیست.
- معمولاً قیمت مندرج در فاکتور تجاری، دقیق تر است؛ در حالی که احتمال تغییر قیمت درج شده در پروفرما وجود دارد؛ زیرا این سند ممکن است، مدت ها قبل از انجام معامله صادر شده باشد.
سیاهه حمل را می توان همان سیاهه تجاری دانست. در واقع در برخی موارد، بسته به نوع فاکتور تجاری، نوع و شرایط معامله، اطلاعات مربوط به فرآیند حمل و نقل، مشخصات وسیله نقلیه، نام تحویل گیرنده کالا برای حمل، همچنین اطلاعات مربوط به بارگیری و تخلیه نیز در سیاهه درج می شوند؛ همین مسیله باعث می شود که سند تجاری، عنوان سیاهه حمل را به خود بگیرد.
برای ترخیص کالا از گمرک بندرعباس یا ثبت سفارش کالا می توانید با مشاوران مجرب بازرگانی تلاش و توسعه در ارتباط باشید.
این نوشتار به معرفی سیاهه تجاری، ویژگی‌ها و انواع آن اختصاص داشت. در صورت داشتن هر گونه سوال یا ابهام در این خصوص می توانید، از کارشناسان بازرگانی تلاش و توسعه کمک بگیرید. این مجموعه بیش از ۶ دهه است که در زمینه امور مربوط به تجارت بین المللی و ترخیص کالا در تهران فعالیت می کند.
از آنجا که صادرات و واردات کالا، دشواری‌هایی دارد و موفقیت در آن مستلزم آشنایی با قوانین گمرکی است، پیشنهاد می‌کنیم، در راستای رسیدن به موفقیت در این حوزه، حتماً از افراد مجرب کمک بگیرید.
