تعرفه واردات حبوبات چقدره ؟ + جدول کامل

تعرفه واردات حبوبات یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که بر قیمت نهایی این محصولات در بازار ایران تاثیر می‌گذارد. با توجه به نیاز بالای کشور به واردات انواع عدس، نخود، لوبیا و ماش، هر ساله میزان تعرفه‌ها و سهمیه‌های وارداتی دستخوش تغییر می‌شود. در سال‌های اخیر، به‌ویژه با اجرای تفاهم‌نامه‌های تجاری مانند همکاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، بخشی از حبوبات با تعرفه صفر و بخشی دیگر با تعرفه عادی وارد می‌شوند. این تفاوت باعث شده واردکنندگان، خریداران عمده و حتی مصرف‌کنندگان به‌دنبال آگاهی دقیق از نرخ‌ها باشند تا بتوانند تصمیم‌های اقتصادی به‌صرفه‌تری بگیرند.

تعرفه واردات حبوبات در ایران چگونه تعیین می‌شود؟

مبنای اصلی تعیین تعرفه واردات حبوبات در ایران بر اساس سیاست‌های کلان اقتصادی، وضعیت تولید داخلی، نیاز بازار و تراز تجاری کشور است. هر ساله وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت و گمرک ایران روند تولید، مصرف و نیاز به واردات را بررسی می‌کنند تا نرخ‌های جدیدی برای تعرفه‌ها پیشنهاد شود. این نرخ‌ها سپس در ستاد تنظیم بازار و هیئت دولت جمع‌بندی شده و به‌صورت قانونی ابلاغ می‌گردد.

جدول انواع حبوبات، کد تعرفه و وضعیت تعرفه‌ای

نحوه تعیین تعرفه‌ها

در تعیین تعرفه‌ها معمولا چند موضوع کلیدی نقش دارند. 

• نخست، میزان تولید داخلی؛ هرچه تولید داخلی کمتر باشد، تعرفه نیز باید پایین‌تر تعیین شود تا واردات با سرعت بیشتری انجام شود و بازار دچار کمبود نشود. 
• دوم، میزان وابستگی کشور به واردات؛ به‌عنوان مثال، ایران بخش عمده‌ای از عدس و نخود خود را از کشورهایی مانند کانادا، قزاقستان و روسیه تأمین می‌کند، بنابراین تعرفه این محصولات معمولا کمتر از سایر کالاهاست. 
• سوم، نوسانات قیمت جهانی؛ اگر قیمت جهانی رو به افزایش باشد، تعرفه‌ها کاهش پیدا می‌کند تا فشار کمتری به مصرف‌کننده نهایی وارد شود. 
• چهارم، سیاست‌های حمایتی از تولیدکنندگان داخلی که در برخی فصول موجب افزایش تعرفه‌ها می‌شود تا کشاورزان داخلی بتوانند محصول خود را با قیمت مناسب‌تری عرضه کنند.

تاثیر توافقات تجاری بر کاهش تعرفه واردات حبوبات

در سال‌های اخیر، توافقات تجاری نقش بسیار مهمی در کاهش تعرفه واردات حبوبات داشته‌اند. یکی از مهم‌ترین این توافقات، همکاری ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) است. بر اساس این توافق، برخی از کالاها از جمله عدد قابل‌توجهی از انواع حبوبات، با تعرفه صفر یا تعرفه ترجیحی قابل ورود به کشور شدند.

این توافق سبب شد واردکنندگان امکان داشته باشند بخشی از نیاز بازار را با هزینه کمتر تأمین کنند. کاهش هزینه واردات باعث می‌شود حاشیه سود منطقی‌تری برای فعالان این حوزه ایجاد شود و در نهایت، مصرف‌کننده نیز محصول را با قیمت مناسب‌تری دریافت کند. از طرف دیگر، این همکاری برای کشورهایی مثل روسیه و قزاقستان نیز سودمند است؛ زیرا بازار بزرگی مانند ایران را برای صادرات محصولات کشاورزی خود در اختیار دارند.

عملکرد واردکنندگانی مانند بازرگانی تلاش و توسعه نیز تحت تأثیر همین سیاست‌ها قرار گرفته است. این مجموعه توانسته با بهره‌گیری از سهمیه‌های اوراسیا و همکاری با تأمین‌کنندگان معتبر، حجم قابل‌توجهی از حبوبات وارداتی را با هزینه کمتر وارد کشور کند، که خود باعث تنظیم بهتر بازار شده است. بنابراین، نقش توافقات تجاری در کاهش هزینه‌ها، افزایش رقابت و رفع کمبود بازار کاملاً محسوس است.

تعرفه صفر اوراسیا؛ کدام حبوبات شامل معافیت می‌شوند؟

یکی از مهم‌ترین بخش‌های سیاست تعرفه‌ای ایران در سال‌های اخیر، اختصاص تعرفه صفر درصدی برای واردات برخی حبوبات از کشورهای عضو اتحادیه اوراسیاست. این موضوع باعث شد بسیاری از واردکنندگان، برنامه‌ریزی خود را برای خرید از کشورهایی مانند روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و بلاروس تغییر دهند و از معافیت تعرفه‌ای استفاده کنند.

در چارچوب این معافیت، انواعی از نخود، لپه، لوبیا و برخی از محصولاتی که تحت کدهای تعرفه مشخصی تعریف شده‌اند، شامل تعرفه واردات حبوبات با نرخ صفر هستند. این معافیت البته تا سقف سهمیه تعیین‌شده ادامه دارد و پس از آن، نرخ تعرفه به حالت عادی (MFN) بازمی‌گردد. همین موضوع اهمیت مدیریت سهمیه و برنامه‌ریزی دقیق واردکنندگان را افزایش داده است.

در این قسمت جدول کامل انواع حبوبات مشمول تعرفه صفر اوراسیا و وضعیت تعرفه‌ای آنها آمده است تا درک روشن‌تری از این تفاوت ایجاد شود:

مقایسه تعرفه واردات حبوبات با سایر کالاهای اساسی

در مقایسه با سایر کالاهای اساسی مانند برنج، روغن، گندم یا شکر، میزان تعرفه واردات حبوبات معمولاً در سطح پایین‌تری قرار دارد. دلیل اصلی این موضوع نیاز بالای کشور به واردات و محدود بودن ظرفیت تولید داخلی است. از آنجا که حبوبات بخش مهمی از سبد غذایی مردم است و ایران سالانه صدها هزار تن از این محصولات را از کشورهای مختلف وارد می‌کند، تعرفه پایین‌تر موجب کاهش فشار تورمی بر مصرف‌کننده می‌شود.

در حالی‌که تعرفه روغن خام تقریبا صفر است و تعرفه واردات گندم نیز تحت نظارت کامل دولت قرار دارد، حبوبات در دسته کالاهایی قرار می‌گیرند که نیازمند سیاست‌های ترکیبی هستند؛ یعنی هم باید از تولید داخلی حمایت شود، هم واردات روان باقی بماند. از همین‌رو تعرفه‌ها معمولا در سطح متوسط تعیین می‌شوند تا نه تولیدکننده داخلی آسیب ببیند و نه قیمت‌ها در بازار افزایش یابد.

تاثیر نرخ تعرفه بر قیمت نهایی حبوبات در بازار داخلی

نرخ تعرفه واردات مستقیماً بر قیمت نهایی کالا در بازار تأثیر می‌گذارد. این تاثیر به دلیل آن است که تقریبا تمامی هزینه‌هایی که واردکننده در گمرک پرداخت می‌کند، در نهایت در قیمت تمام‌شده کالا لحاظ می‌شود. به همین دلیل، هر زمان که تعرفه واردات حبوبات کاهش یابد، روند کاهشی قیمت در بازار قابل‌مشاهده است.

در مقابل، اگر تعرفه‌ها افزایش بیابد، هزینه واردات بالاتر می‌رود و واردکنندگان مجبور می‌شوند قیمت‌های خود را افزایش دهند. این افزایش قیمت ابتدا در سطح عمده‌فروشی دیده می‌شود و سپس به بازار مصرف منتقل می‌گردد. جالب است بدانیم حتی کاهش 5 تا 10 درصدی تعرفه نیز می‌تواند تاثیر محسوسی در بازار ایجاد کند؛ زیرا حجم واردات حبوبات بالا بوده و کوچک‌ترین تغییر در ساختار تعرفه‌ای، به سرعت در قیمت‌ها منعکس می‌شود.

سهمیه‌بندی واردات حبوبات؛ شرایط دریافت و محدودیت‌ها

سهمیه‌بندی واردات یکی از ابزارهای اجرایی دولت برای کنترل حجم واردات است. در زمینه تعرفه واردات حبوبات این سهمیه‌بندی به‌ویژه برای حبوبات مشمول تعرفه صفر اوراسیا بسیار اهمیت دارد. دریافت این سهمیه معمولا نیازمند ثبت‌نام در سامانه تجارت، ارائه اسناد مربوط به فعالیت بازرگانی و داشتن سابقه واردات است.

محدودیت‌ها معمولا شامل سقف وزنی سالانه، تعیین کشور مبدا و الزام به رعایت استانداردهای بهداشتی می‌شود. اگر واردکننده از سقف سهمیه فراتر رود، تعرفه ترجیحی دیگر اعمال نمی‌شود و تعرفه عادی (MFN) جایگزین آن می‌گردد. همین موضوع اهمیت برنامه‌ریزی دقیق واردکنندگان معتبر مانند بازرگانی تلاش و توسعه را افزایش داده و سبب شده این مجموعه‌ها با مدیریت صحیح سهمیه، نیاز بازار را با کمترین هزینه ممکن تأمین کنند.

حقوق گمرکی، سود بازرگانی و مالیات ارزش‌افزوده حبوبات وارداتی

ساختار هزینه‌های گمرکی در واردات حبوبات شامل سه بخش اصلی است: حقوق گمرکی، سود بازرگانی و مالیات ارزش‌افزوده. حقوق گمرکی طبق تعرفه‌های اعلام‌شده محاسبه می‌شود و سود بازرگانی نیز به عنوان هزینه‌ای جداگانه در زمان ترخیص کالا پرداخت می‌گردد. مالیات ارزش‌افزوده بین 1 تا 9 درصد متغیر است و بر اساس قوانین بودجه سالانه تعیین می‌شود.

گاهی دولت برای کنترل قیمت‌ها بخش‌هایی از این هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. برای مثال، در برخی سال‌ها مالیات ارزش‌افزوده حبوبات به میزان چشمگیری کاهش یافته تا فشار مالی کمتری به واردکنندگان وارد شود و قیمت‌ها در بازار کنترل گردد.

تعرفه واردات عدس، نخود و لوبیا؛ آخرین ارقام اعلام‌شده

بر اساس آخرین بخشنامه‌های گمرک، بخش قابل‌توجهی از عدس، نخود و لوبیا در صورت واردات از کشورهای عضو اوراسیا، مشمول تعرفه صفر هستند. البته این معافیت تنها تا سقف سهمیه است و پس از اتمام سهمیه، تعرفه‌ها به حالت عادی بازمی‌گردند. تعرفه‌های عادی نیز بسته به نوع حبوبات و فصل واردات ممکن است بین 5 تا 20 درصد متغیر باشند.

عدس به‌دلیل نیاز بالای کشور، غالبا تعرفه کمتری دارد و نخود نیز به دلیل واردات گسترده از روسیه و کانادا معمولا با تعرفه ترجیحی وارد می‌شود. لوبیا نیز در صورت واردات از اوراسیا تعرفه صفر دارد و واردات از سایر مبادی با تعرفه کامل انجام می‌شود.

چالش‌های واردکنندگان با تغییرات تعرفه‌ای

تغییرات ناگهانی در تعرفه واردات حبوبات یکی از چالش‌های اصلی واردکنندگان است. این تغییرات گاهی بدون اعلام قبلی انجام می‌شود و موجب می‌گردد برنامه‌ریزی مالی بسیاری از شرکت‌ها دچار اختلال شود. برای نمونه، اگر واردکننده کالایی را خریداری و در مسیر حمل‌ونقل باشد و ناگهان تعرفه افزایش یابد، هزینه ترخیص کالا به‌طور ناگهانی بالا می‌رود. از سوی دیگر، پیچیدگی‌های سهمیه‌بندی، روند اداری طولانی و الزام به رعایت استانداردهای سختگیرانه نیز از جمله چالش‌های دیگر فعالان این حوزه است.

جمع‌بندی

تعرفه واردات حبوبات یکی از مهم‌ترین عواملی است که روند واردات، قیمت محصولات و خدمات ترخیص کالا و سیاست‌های تجاری کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با توجه به نیاز بالای ایران به واردات حبوبات و محدود بودن تولید داخلی، دولت ناگزیر است بین حمایت از تولید داخل و کنترل قیمت‌های بازار تعادل ایجاد کند. توافقات تجاری به‌ویژه با اتحادیه اوراسیا نقش بسیار مهمی در کاهش هزینه‌ها داشته و واردکنندگان بزرگی مانند بازرگانی تلاش و توسعه از این فرصت‌ها برای تأمین پایدار نیاز بازار استفاده کرده‌اند.

آنچه مشخص است این است که با ادامه روند تنظیم بازار و همکاری‌های تجاری بین‌المللی، ساختار تعرفه‌ای حبوبات در آینده نیز دچار تغییرات خواهد شد و اهمیت شناخت این ساختار برای واردکنندگان، فروشندگان و مصرف‌کنندگان بیش از پیش احساس می‌شود.