ارکان اصلی زنجیره تامین در لجستیک

در بررسی بحث لجستیک و تاثیراتی که بر روی زنجیره تامین دارد، این تاثیرات در برخی قسمتها بر روی پنج رکن ذکر شده کم رنگ و در برخی دیگر پر رنگتر است. این تاثیرات دو گونه می باشند:

الف) رویکرد مشاوره ای

ب) رویکرد عملیاتی

1­) تولید: لجستیک هر دو نقش مشاوره ای و عملیاتی را می تواند در تولید اجرا نماید. در زمینه مشاوره می توان گفت که تامین به موقع مواد اولیه و قطعات برعهده لجستیک می باشد تا سیستم تولید هیچگاه از حرکت باز نایستد. تولید، بسته بندی کالا مربوط به بخش عملیاتی لجستیک می باشد که می بایست توانایی بررسی چندین عامل برای تعیین نوع بسته بندی را داشته باشد. تعیین علامت گذاری و نوع بسته از نکات بسیار مهم در لجستیک است که باعث مدیریت هزینه می شود.

2)موجودی کالا: از دو منظر می توان به موجودی کالا نگاه کرد. اول، روش نگهداری موجودی کالا که بیشتر به جنبه های فرایند تولید، بازاریابی و فروش می پردازد. دوم، انبارداری است که با ماهیت و حساسیت کالا چگونه باید آن را نگهداری کرد که از وظایف مهم و عملیاتی لجستیک است. ایجاد صحیح سیستم های انبارداری و تخلیه و بارگیری جزء اهم وظایف لجستیک است.

3)مکان جغرافیایی: این رکن به بررسی عوامل مهم در انتخاب مکان مناسب برای شروع کسب و کار می باشد. بررسی ماهیت تولید، نزدیک بودن به خطوط ارتباطی، دوری و نزدیکی به گمرکات و … توسط لجستیک صورت می پذیرد تا بهترین انتخاب انجام شود. کار دیگر لجستیک این است که محل کسب و کار براساس عملیات متمرکز یا براساس گسترش عملیات باشد. عملیات متمرکز نیاز به مکان متمرکز دارد. فعالیت براساس تولید گسترده نیاز به توسعه و انباردارهای زیادی دارد که روش لجستیک در این دو نوع از تولید متفاوت می باشد.

4)سیستم ترابری و حمل ونقل: تعیین روش حمل، مسیر حمل، تعیین زمان حمل، تعیین دفعات حمل را براساس اطلاعات کسب شده از بخش های مختلف سازمان جمع آوری می نماید و روش حمل مناسب را ارئه می دهد. اشتباه در انتخاب روش مناسب خسارات جبران ناپذیری را می تواند وارد نموده و شرکت ها را تا مرز ورشکستگی بکشاند. تعیین روش های حمل از چهار منظر مهم مورد بررسی می گیرند: کارایی، سرعت، کاربرد و الزامات روش.

5)اطلاعات: اطلاعات جریانی است که می بایست بین تمامی ارکان دیگر زنجیر تامین وجود داشته باشد. اطلاعات به دو بخش ارایه شدنی و ارایه نشدنی تقسیم بندی می شوند. در واحدها و بخشهای مختلفی که لجستیک در آن در حرکت است یه سری از اطلاعات مفید برای سایر قسمتها می باشد که می تواند انتقال یابد. اما اگر اطلاعات به‌صورت نادرست انتقال یابد می تواند سیستم را از گرفتن تصمیمات درست دور نماید. در لجستیک اطلاعات تصمیم گرفته می شود که اطلاعات چگونه به واحد مربوطه انتقال یابد.

تمامی این ارکان می تواند به صورت تملکی یا برون سپاری در سازمان مورد استفاده قرار گیرد. برون سپاری جزء روشهای بسیار کاربردی و مهم می باشد و هیچ منافاتی با زنجیره تامین ندارد. حتی امروزه شرکت ترخیص کالا بزرگ و موفق دنیا رمز موفقیت خود را در استفاده از برون سپاری می دانند. الگوبرداری در استفاده از لجستیک و بومی سازی آن متناسب با شرایط و امکانات قدمی مهم در توسعه استفاده از لجستیک در کشورها می باشد زیرا که تفکرات اشتباه وجود دارد که لجستیک را خلاصه شده در حمل و نقل می بیند که این تغییر تفکر با استفاده از آشنایی صحیح با لجستیک و تعریف و مفهوم آن امکان پذیر می باشد.

ارکان لجستیک

یکی از دلایل جذابیت لجستیک برای واحدهای تولیدی و بازرگانی، وجود این سیستم در راستای بهینه سازی تولید است و این بهینه سازی باعث می شود که منابع در امر صادرات و واردات مورد استفاده بهینه قرار گیرد.

1)مدیریت فرایند حمل و نقل:

مهم ترین رکن لجستیک است. در یک مدیریت صحیح و حرفه ای حمل ونقل با مشاوره لجستیک می بایست به چند نکته توجه نمود:

آ) انتخاب بهترین روش حمل ، انواع روش های حمل: حمل زمینی، دریایی، هوایی، حمل لوله و … تشخیص بهترین و مناسب ترین روش حمل بستگی به ماهیت کالا دارد و گاهی ممکن است برای کالایی، انواع روش های حمل ونقل کاربردی باشد. بنابراین دانستن این موارد می تواند برای یک ترخیص کار گمرک لازم و حتی حیاتی باشد.

ب) محدودیت جغرافیایی ، آیا کالا باید در یک بازه زمانی فشرده تولید شود یا این زمان اهمیت چندانی ندارد؟ پاسخ به این سؤال می تواند شما را در انتخاب بهترین روش حمل راهنمایی نماید. اگر زمان فشرده است می بایست از روش های حمل هوایی استفاده نمود. کوتاه نمودن مسیر حمل، دو نتیجه به دنبال دارد که هم باعث کاهش هزینه شده و از طرفی سرعت فرایند حمل افزایش می یابد. عدم فشردگی زمان تولید هم به نوعی بر روی نوع حمل و نقل مؤثر است. آشنایی با روش های حملی باعث مدیریت هزینه ها نیز می شود.

کارگزارها در حمل دارای نقش بسیار مهمی می باشند و می توانند باعث ارائه خدمات حمل بهتری شوند. روش انجام کار توسط کارگزاران می تواند تاثیر بسزایی بر روی فرایند ارائه خدمات داشته باشد. زیرا ما صرفاً با یک فرایند تولیدی ماشینی سرو کار نداریم و تفکرات و ابداعات و هوشمندی انسان ها می تواند باعث تغییرات زیادی شود.

سیستم های اسنادی هم در لجستیک می توانند خودشان را نشان دهند. یکی از نقاطی که می توان در آن نمود اطلاعات و سرویس را به بهترین وجه نشان دهیم، فرایند صدور اسناد است. برای طراحی بهتر ارکان لجستیک باید اطلاعات داشت. مثلاً در حال حاضر هنوز کسانی هستند که تصور می نمایند تنها راه ارتباطی ایران و چین فقط از طریق دریا امکان پذیر است در حالی که کسانی نیز هستند که با جمع آوری داده ها و اطلاعات به بررسی مسیرهای ریلی برای ایجاد این ارتباط پرداخته اند.

در قرار دادهای حمل که قسمتی از شرایط حمل در آن مشخص می گردد بازهم نقش لجستیک غیر قابل انکار نمی باشد. زمانی که واحد بازرگانی شرکت ها بدون اطلاعات و هر گونه مشاوره لجستیکی به عقد قراردادهای حمل می نمایند عواقب جبران ناپذیر را می تواند در پی داشته باشد و نقش و اهمیت لجستیک در حمل ونقل را روشنتر می نمایدبرای جلوگیری از این اتفاقات، ICC در قالب اینکوترمز به پیش بینی ریسکها پرداخته و فرمتهای قرادادی را همراه با محدودیت و حقوقی برای هر دو طرف خریدار و فروشنده تعیین نموده است. در واقع لجستیک پیش نیازی برای عقد قراردادهای حمل می باشد.

2) لجستیک به معنی زنجیره تاٌمین کالا

کارگزاری خدمات گمرکی امروزه به عنوان یک کار با اهمیت در زنجیره تاٌمین کالا و لجستیک مطرح می باشد . از آنجاییکه سیستم های نرم افزاری مدرن امروزه در سیستم گمرکات کشور حاکم می باشد و داشتن اشراف بر این سیستم ها می تواند در سرعت تحویل کالا به مشتری و همچنین پایین آوردن هزینه های تاٌمین کالا مؤثر واقع شود لذا از اهمیت ویژه ای در لجستیک برخوردار می باشد پایین آوردن هزینه های تاٌمین کالا که از اهداف اصلی لجستیک می باشد در فرایند عملیات ترخیص کالا از گمرک می تواند به پایین آوردن هزینه ها کمک شایان نماید .

اخذ ثبت سفارش کالا از وزارت صمت ،ذکر دقیق تعرفه های گمرکی اخذ مجوزهای لازم ، حتی قبل از ورود کالا مانند استاندارد ، بهداشت ، قرنطینه ، دامپزشکی ، سازمان مقررات رادیویی ، سازمان انرژی اتمی و …. به شرطی که به درستی و در زمان مناسب انجام گیرد می تواند در عدم توقف کالا در گمرکات و به طبع آن پایین آوردن هزینه های انبارداری و دموراژ و همچنین سالم نگهداشت کالا در محوطه های انباری گمرک موٌثر واقع شود از این روکارگزاری گمرک می تواند در زنجیره تاٌمین کالا نقش بسیار موٌثر و پررنگی را ایفا نماید .

انجام عملیات درست ارزیابی کالا در گمرکات و حل فرآیند کارشناسی آن و جلوگیری از پرداخت هزینه های غیر ضروری می تواند به عنوان یک ضرورت در فرایند لجستیک به آن نگاه کاملاٌ مثبت نمود .

انجام فرآیند کارگزاری گمرکی و ترخیص به خودی خود نوعی خدمات ارزش افزوده محسوب می گردد.

3)مدیریت موجودی کالا(انبارداری):

 متصدی لجستیک به بررسی انبارها پرداخته تا بداند که چه انباری با چه سیستمی داشته باشد. لجستیک براساس نوع فعالیت شما یکی از این انبارها را به شما اختصاص می دهد و هیچ انباری را رد یا تایید نمی-نماید. خود انبار نیز می بایست دارای ساختار و امکاناتی باشد مثل امکانات توزیعی و یا امکانات کنترلی و کالای وارد شده به انبار یک مدل و ساده باشد. نیازی به انبار پیچیده با شرایط کنترلی خیلی دقیق نیست. اما اگر انباری مانند انبار آمازون که میلیون ها نوع کالا به آن وارد می شود داشته باشیم، انبار نیازمند به سیستم متفاوت برای کنترل و ورود و خروج می باشد. یا شرایط برای نگهداری کالاهای فاسد شدنی، کالاهای اشتعال زا و یا حجیم نیاز به انواع متفاوتی از انبار متناسب با نوع کالا می باشد. روش ورود و خروج کالا به انبار هم می تواند براساس خواسته های ما باشد. براساس اطلاعات بدست آمده از کالاها تصمیمات متفاوتی برای سیستم های انبارداری گرفته می شود.

4)مدیریت جابه جایی کالا( تخلیه و بارگیری):

جزء مهم ترین ارکان لجستیک می باشد چون بیشتر خسارات وارده به کالا در این مرحله یعنی تخلیه و بارگیری اتفاق می افتد. پس با توجه به این ماهیت ها دست اندرکاران لجستیک می بایست تشخیص دهند که به چه ابزاری برای جابه جایی نیاز دارند.

در واقع تاکید برخبره بودن نیروی انسانی است. زیرا اگر بهترین ابزارهای جابه جایی در اختیار باشد اما اگر شخص با تجربه در کار با این ابزارها نداشته باشیم می تواند منجر به فاجعه شود. افراد خبره در کار با این سیستم ها و ابزارها می توانند میزان هزینه ها را تا حد قابل قبولی کاهش دهند. مبحث لجستیک همیشه برای تکنولوژی های نوین کاربردی نبوده و می بایست برای سیستم های عقب افتاده (عدم پیشرفت آنچنانی) و قدیمی نیز راهکارهایی را ارایه دهد.

5)مدیریت بسته بندی:

اولین نکته در بسته بندی این است که دست اندرکاران تولید، بازرگانی و لجستیک تفاوت بین بسته بندی حمل، و بسته بندی کالا را تشخیص دهند.سیستم های لجستیکی بیشتر به دنبال بسته بندی های حمل و مدیریت هزینه های حمل می باشند که می بایست همیشه بهترین نوع بسته بندی در حمل به جای مقرون به صرفه بودن آن انتخاب گردد.روش حمل تاثیری بسزایی در انتخاب نوع بسته بندی حمل دارد. مثلا در حمل دریایی بسته بندی طوری انتخاب می گردد که کالا را در مقابل جریانات دریایی محافظت نماید. نگاه به فرایند نگه داری و انبارداری کالا در نوع انتخاب بسته بندی حائز اهمیت است. تخلیه و بارگیری یکی دیگر از موارد قابل توجه در انتخاب بسته بندی کالا می باشد. به‌طور کلی اشراف برکل فرایندهای لجستیک کمک می کند که بسته بندی های مناسبی را انجام دهیم. علاوه بر بسته بندی، علایم بسته بندی نیز دارای اهمیت است و باید به گونه ای طراحی شوند که در حد ممکن حاوی کلمات و جملاتی نباشند تا ایجاد برداشت های اشتباه ننمایند.